โรคพาร์กินสัน (Parkinson’s disease) หรือ คนไทยรู้จักกันในชื่อ โรคสันนิบาตลูกนก
. เป็นโรคที่เกิดจากความเสื่อมของระบบประสาทในสมองส่วนเบซัลแกงเกลีย (Basal ganglion) โดยสามารถผลิตสารสื่อประสาท ‘โดปามีน’ (Dopamine) ได้ลดลง จึงมีผลทำให้ร่างกายเกิดการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติ โรคนี้มักพบในผู้สูงอายุ การดำเนินของโรคจะค่อยๆพัฒนาทีละน้อย (Progressive disorder) และจะมีผลกระทบต่อผู้ป่วยในระยะยาว
สาเหตุ
- พันธุกรรม
- ได้รับสารเคมีจากโรงงานอุตสาหกรรมเป็นเวลานาน: ตะกั่ว เหล็ก ทองแดง
- เกษตร: ใช้ยาฆ่าแมลง สัมผัสโลหะหนักนานกว่า 20 ปี
- สารเสพติด: เฮโรอีน ยาบ้า
- ติดเชื้อไวรัส
อาการแสดง
ในช่วงแรกอาการแสดงจะน้อยมากจนยากจะสังเกต โดยเริ่มแสดงชัดในข้างเดียว เมื่อโรคพัฒนาขึ้นจะแสดงอาการของโรคทั้งสองข้างของร่างกาย
- สั่นเกร็ง (Tremor) : ลักษณะเป็นการสั่นขณะพัก (Resting tremor) เริ่มที่ส่วนนิ้วมือ มือ ลักษณะเหมือนกำลังปั้นยา (Pill rolling) เมื่อเริ่มขยับ ทำกิจกรรมอาการสั่นจะลดลง
- แข็งเกร็ง (Rigidity) : กล้ามเนื้อและข้อต่อจะแข็งเกร็ง ติดแน่น องศาการเคลื่อนไหวลดลง
- เคลื่อนไหวช้า (Bradykinesia) : ผู้ป่วยจะมีปัญหาในการเริ่มต้นการเคลื่อนไหว เคลื่อนไหวได้ช้า ก้าวเดินได้สั้นๆ ในบางครั้งจะก้าวเท้ายากหรือก้าวเท้าไม่ออก
- มีปัญหาการทรงตัว (Posture&Balance) : ผู้ป่วยมักจะอยู่ในท่าหลังค่อม (Stoop posture)
- ไม่แสดงสีหน้า (Masking face) ปัญหาด้านอื่นๆ
- พูดไม่ชัด พูดช้า พูดเบาลง
- มีปัญหาด้านความจำ ความจำเสื่อม การเข้าสังคม
การรักษา
การแพทย์ : รับประทานยากลุ่ม ‘Levodopa’ เพื่อเพิ่มสารสื่อประสาทโดปามีนให้เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย โดยแพทย์จะพิจารณาให้ยาตามอาการของผู้ป่วย
กายภาพบำบัด
- ออกกำลังกาย : เพื่อพัฒนาและคงสภาพการเคลื่อนไหว เน้นออกออกกำลังกายแบบหลากหลาย เช่น เพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ ยืดเหยียดกล้ามเนื้อ เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจและปอดตลอดจนเพิ่มความสามารถในการทรงตัว
- ฝึกการเดิน : การหมุนตัวเป็นจังหวะที่ถูกต้อง มั่นคง วิธีป้องกันการล้ม
- ฝึกสอนการผ่อนคลายความตึงเครียด : จัดกิจกรรมกลุ่ม กิจกรรมที่พัฒนาส่งเสริมการคิด ความจำ
การดูแลผู้ป่วย
- ผู้ป่วยจะมีปัญหาด้านการทรงตัว การเคลื่อนไหว ส่งผลให้เกิดอุบัติเหตุล้มได้ ดังนั้นญาติจึงควรดูแลอย่างใกล้ชิด
- ผู้ป่วยจะมีอารมณ์แปรปรวน มักแยกตัว มีความเครียด คนในครอบครัวควรให้กำลังใจ ทำความเข้าใจกับโรคที่ผู้ป่วยเป็นอยู่
- ดูแลการรับประทานอาหารให้ถูกตามหลักโภชนาการ รับประทานยาให้ครบตามที่แพทย์แนะนำ
เนื้อหาบทความจาก งานกายภาพบำบัด โรงพยาบาลฉลอง (รอบบทความ: 27 พ.ย. 64)